زمانیکه بدن یک شخص نتواند به اندازهی کافی انسولین تولید کند، یا انسولین تولید شده کارایی درستی نداشته باشد، آن شخص به دیابت مبتلا خواهد شد.
شاید این پرسش مطرح شود که انسولین چیست؟
انسولین چیست
انسولین هورمونی است که لوزهالمعده (پانکراس) در بدن تولید میکند. این هورمون، قند را از خون گرفته و به داخل سلولهای بدن منتقل میکند، تا بدن از آن قند به عنوان انرژی استفاده کند. در مبتلایان به دیابت یا میزان انسولین کم است، یا انسولین به دلایل گوناگون تأثیر کافی ندارد و سلولها نمیتوانند قند موجود در خون را به درستی جذب کنند. در نتیجه، میزان قند یا گلوکز در خون بالا میرود و با گذشت زمان، این موضوع باعث آسیب به برخی اعضای بدن میشود. حال که دانستیم دیابت چیست، بهتر است انواع آن را نیز بشناسیم؛
انواع دیابت
- دیابت نوع یک
- دیابت نوع دو
- دیابت بی مزه
- دیابت بارداری
دیابت نوع یک
در دیابت نوع 1، که به آن دیابت وابسته به انسولین نیز گفته میشود و شیوع کمتری دارد، دلایل ژنتیکی و محیطی علت آغاز بیماری هستند، که هنوز به طور کامل شناسایی نشدهاند.
افراد در هر سنی ممکن است که به دیابت نوع یک مبتلا شوند. این نوع دیابت در کودکان بیشتر شایعتر بوده و عموما دیابت نوع 1 را مختص کودکان میدانند.
دیابت نوع دو
دیابت نوع دو که از آن به عنوان دیابت غیر وابسته به انسولین نیز یاد میشود، شایعترین نوع دیابت در جهان است، که معمولاً به دلیل مقاومت سلولهای بدن نسبت به انسولین رخ میدهد و معمولا در اثر نارساییهای متابولیکی اتفاق میافتد.
دیابت یک بیماری نیست بلکه سندرم متابولیسم است. به این معنی که مجموعهای از چند اختلال بوده که سرانجام فرد را دچار عارضه میکند.
دیابت نوع 2 در بزرگسالان بیشتر دیده میشود ولی به دلیل اضافه وزن، کاهش تحرک و تغذیه نامناسب، شیوع آن در جوانان و نوجوانان هم رو به افزایش است.
دیابت بارداری
گاهی ممکن است دیابت در گروه خاصی مانند زنان رخ دهد، که به آن دیابت بارداری گفته میشود. در دیابت بارداری، فرد باردار برای اولین بار با افزایش قند خون روبرو میشود. هرچند علائم و نشانههای دیابت بارداری معمولاً پس از زایمان از بین میرود، اما این زنان در آینده مستعد ابتلا به دیابت نوع 2 خواهند بود.
برای اینکه بیشتر با دیابت بارداری بیشتر آشنا شوید، به شما پیشنهاد میکنم تا مقاله مرتبط به آن را مطالعه کنید.
دیابت بی مزه
نوعی دیابت است که فرد همیشه تشنه بوده و به تبع آن ادرار زیاد دارد. دیابت نوع یک و دو جزء دسته دیابت شیرین هستند، چون در ادرار فرد مبتلا قند مشاهده میشود ولی در دیابت بیمزه این وجه همانندی وجود ندارد لذا این دسته بیماران را نیز جز دیابتی ها دسته بندی میکنند.
نتایج بزرگترین مطالعه ملی در مورد دیابت و پیش دیابت و عوامل خطرات آن در جمعیت بزرگسال در ایران با توجه به میزان شیوع دیابت و پیش دیابت بر اساس سن، جنس، منطقه سکونت(شهری یا روستایی)، قومیت، وضعیت اقتصادی افراد، عوامل خطرات اجتماعی و جمعیتی مرتبط با آن و میزان آگاهی از دیابت و کنترل قند خون برای 164 هزار نفر، در بازه سنی 35 تا 70 سال، از نژادهای مختلف، در 18 منطقه جغرافیایی، انجام شده است. نتیجه آن شامل:
15 درصد افراد مبتلا به دیابت و 25 درصد این افراد در مرحله پیش دیابت بودهاند.

قبل از ابتلا به دیابت بسیاری از افراد مبتلا به پیش دیابت میشوند. میزان قند خون این افراد بالاتر از حد طبیعی است، ولی نه به آن اندازه که در تعریف دیابت گنجانده شود. پیش دیابت بسیار شایع است، اما خبر خوب اینکه قابل برگشت هم هست.
اگرعلائم بالینی در کسی مشاهده شود و فرد همیشه بدون دلیل احساس تشنگی دارد، با اینکه آب نوشیده است، دچار کاهش وزن بیدلیل میشود، درگیر خشکی پوست بدون دلیل شده، زخمهای ایجاد شده روی بدن فرد به زودی بهبود نمیابد و یا دهان فرد دچار آفتهای زیاد میشود. این فرد باید حتما آزمایش داده و موارد و علائم را برررسی نماید.
اگر فرد قند خون بالایی داشته باشد و روی هموگلوبینهای آن قند کمی چسبیده باشد، تشخیص پیش دیابت داده خواهد شد.
در حالت کلی تشخیص پیش دیابت کمی سخت است مگر با علائمی مثل فشار خون بالا بدون آنکه دلیلی داشته باشد، ادرار زیاد در فرد مشاهده شود، بدون اینکه دلیلش مشخص باشد و همچنین اگر تری گلیسیرید بدون جهت بالا باشد، نیز استعداد برای دیابت در این افراد بالاست .
دیابت خاموش دارای نشانههایی دارد، که اگر به آن توجه نکنید، میتواند برای شما خطرناک باشد. برای اینکه اطلاعات بیشتری در زمینه دیابت خاموش کسب کنید، به شما پیشنهاد میکنم، تا مقاله مرتبط به آن را مطالعه کنید.
مهمترین نکات برای کنترل پیش دیابت
عوامل زیر نکات کلیدی هستند که در کنترل پیش دیابت و جلوگیری از تبدیل آن به دیابت به ما کمک میکنند. این نکات شامل موارد ذیل است:
- کاهش وزن: کاهش وزن حتی به مقدار کم، 5 تا 7 درصد میتواند تاثیر به سزایی داشته باشد.
- ورزش مداوم: 150 دقیقه در هفته ورزش مثل راه رفتن تند، یا سی دقیقه در روز، پنج روز در هفته
- تغذیه مناسب و سالم
- کنترل استرس
دیابت به بیماری مرگ خاموش معروف است و سالانه افراد زیادی در جهان مبتلا به دیابت میشوند. علت اصلی دیابت، نداشتن رژیم غذایی مناسب است. کافی است با رعایت نکاتی کوچک بتوانیم از ابتلا شدن به این بیماری خطرناک جلوگیری کنیم.
چگونه دیابت را تشخیص دهیم؟
مهمترین عواملی که میتواند باعث شود، تا ما بتوانیم تشخیص دهیم که به بیماری دیابت مبتلا شدهایم، شامل موارد ذیل است:
- نوشیدن زیاد مایعات و تشنگی بیش از حد
- پرخوری
- تکرر ادرار
- خستگی زیاد از حد
- مشکلات بینایی
- کاهش وزن
- عدم بهبود زخم و عفونتهای عودکننده
خوب است در صورت مشاهدهی این علائم، به پزشک مراجعه کنیم. اما متأسفانه تشخیص دیابت از روی علائم آن امکانپذیر نیست.
بنابراین توصیه متخصصان این است که در شرایط زیر، جهت تشخیص دیابت یا پیش دیابت، حتماً به پزشک معالج مراجعه کنیم:
- اگر علائم دیابت را که در بالا ذکر شد را داریم.
- اگر علائم ذکر شده را در خود مشاهده نکردیم، اما دچار اضافه وزن هستیم. (در هر بازه سنی که قرار داریم.)
- اگر علائم ذکر شده را در خود مشاهده نکردیم، اما یکی یا تعداد بیشتری از معیارهای خطر دیابت که در بالا توضیح داده شد را داریم.
چه کسانی به دیابت مبتلا میشوند؟
وجود یک یا چند مورد از علایم زیر که به علایم خطر در دیابت موسوم هستند، احتمال ایجاد دیابت در فرد را بالا می برد:
- افراد کم تحرک
- سابقه دیابت در بستگان درجه یک
- سابقه دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بالا
- افرادی که به علت فشار خون بالا تحت درمان هستند.
- زنان با سندرم تخمدان پلی کیستیک
- وجود هموگلوبین A1C مساوی یا بیشتر از %5.7 یا اختلال تحمل گلوکز در آزمایش خون یا اختلال گلوکز ناشتا در آزمایشهای قبلی
- ابتلا به بیماریهای همراه با مقاومت به انسولین (مانند چاقی شدید)
- سابقه بیماریهای قلبی عروقی
- چربی خون بالا
عوارض دیابت
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، بیش از نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود آگاه نیستند. عدم آگاهی از دیابت و بالا ماندن قند خون میتواند در طولانی مدت به دلیل عدم تشخیص به موقع و کنترل نکردن قند خون، عوارض خطرناکی را برای بیماران به همراه داشته باشد.
از عوارض خطرناک دیابت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری کلیوی: شایعترین علت بیماری کلیوی منجر به دیالیز یا پیوند کلیه در دیابت است.
- مشکلات بینایی: دیابت میتواند منجر به مشکلات جدی بینایی و حتی نابینایی شود.
- بیماریهای قلبی عروقی: مهمترین علت مرگ در بیماران دیابتی، مشکلات قلبی عروقی است.
- بیماری اعصاب محیطی: دیابت با تأثیر بر اعصاب محیطی باعث اختلالات حسی و در نتیجه ایجاد زخمهای مزمن در اندامها میشود. عفونت ناشی از این زخمها میتواند به قطع عضو منجر شود.
دیابت بیماری خطرناک و مرگباری است، حتما در صورتیکه احساس کردیم که علائمی که در این مقاله به آن ذکر شد، را داریم، برای اطمینان بیشتر به یک پزشک متخصص مراجعه کنیم.
بیشتر مطالعه کنید: